Als bioconsument vind je het natuurlijk steeds belangrijker dat producten op een duurzame en ecologisch verantwoorde manier verpakt worden. Wat zijn de laatste trends op dit vlak?
Een gewone komkommer en een biokomkommer zien er vrijwel hetzelfde uit, maar vaak liggen ze toch samen in één winkel. Dankzij het EU-biologo weet je met zekerheid of een stuk fruit of groente biologisch is. Maar dat logo kun je moeilijk op een ui of een aardbei plakken – het staat meestal op de verpakking. En die verpakking is dus nodig om het onderscheid tussen bio en niet-bio duidelijk te maken, en om te vermijden dat beide soorten onbewust verwisseld worden.
Plastic verpakking is echter niet iets wat je als bioconsument graag om een bioproduct ziet. Het zal je dan ook niet verbazen dat bioproducenten volop op zoek zijn naar milieuvriendelijke alternatieve verpakkingen. Glas en papier zijn misschien de meest voor de hand liggende oplossingen, maar zijn niet altijd haalbaar. En helemaal geen verpakking? Dat is natuurlijk dé oplossing!
1. Zero verpakking
Bij de bioboer
Ben je verpakkingen echt beu? Zoek een bioboer of een biomarkt in je buurt, want daar worden biofruit en -groenten meestal onverpakt verkocht. Dat komt omdat een bioboer of een biokraam alleen bio verkoopt, dus biologisch hoeft niet te worden gescheiden van niet-biologisch. Je neemt dan natuurlijk best zelf zakjes of een boodschappentas mee.
Verpakkingsvrije winkel
Een andere optie is om je boodschappen bij een verpakkingsvrije winkel te doen. Verpakking is uit den boze in deze winkels! Je vindt er rijst, pasta, bloem, noten, linzen, kruiden, ... allemaal in bulk. Ook hier is de boodschap: breng zelf voldoende zakjes of bokalen mee! Uiteraard betaal je alleen het netto gewicht van de aankoop. Positief is dat je precies bepaalt hoeveel je koopt. Zo ga je ook voedselverspilling tegen.
Verpakkingsvrije winkels met biologische producten kennen een groeiende populariteit – je vindt ze in heel het land.
Savina Istas van verpakkingsloze winkel Robuust in Antwerpen besefte dankzij haar studie Duurzaamheidswetenschappen en onder invloed van enkele bloggers die afvalvrij leven dat het ook anders kon. Haar zero-wasteshop werkt daarom met bokalen en linnen zakken. “Klanten brengen zelf lege potjes, flessen en bokalen mee naar de winkel”, legt ze uit. “Die worden aan de ingang gewogen en onderaan voorzien van een etiket. De klant rekent na het vullen van de potten enkel het gewicht van het gekochte product af aan de kassa. En wie z’n potten vergeten is, kan die ook in de winkel kopen.”
Niet alleen kleinschalige winkels nemen dit initiatief - zo heeft Carrefour Spanje recent besloten dat je er nu ook vlees, charcuterie, vis, groenten en fruit mag verpakken in zelf meegebrachte plastic dozen of glazen bokalen met een deksel. De Franse supermarktketen wil zo de afvalberg terugdringen. Benieuwd of dit zich ook doorzet in ons land!
2. Natural branding
Een andere manier om verpakking uit de weg te gaan is ‘natural branding’ of ‘natuurlijk markeren’. Daarbij wordt het EU-biologo ‘ingebrand’ met laserlicht op biologische groenten en fruit. Dat laseren is een eco-vriendelijke en volledig veilige manier om het merkteken op de schil aan te brengen.
Roel Dekelver, hoofd externe communicatie van Delhaize: “Wij merkten bij onze klanten vaak verontwaardiging over plastic verpakkingen bij bioproducten. Daarom onderzochten we verschillende technologieën en we kwamen uit bij lasering. Een laser brengt het biologo op het product aan, zodat er een duidelijk onderscheid is tussen biologische en niet-biologische producten. Momenteel gebruiken we deze methode bij vier biologische producten: komkommer, zoete aardappel, gember en butternut. Dat zijn stuk voor stuk robuuste producten met een stevige schil. De komende jaren zouden we ook knolselder en venkel aan dat lijstje willen toevoegen en bekijken we de mogelijkheden voor andere producten.”
Dekelver voegt toe: “Het is uiteraard veel beter voor het milieu want er is geen verpakkingsmateriaal meer nodig. Geen plastic, en ook geen stickers … Jaarlijks levert dit ons een besparing van 13 ton plastic op. En dat waarderen onze klanten.”
Waarom dan niet gewoon al je biologische producten met de laser brandmerkten? Roel Dekelver: “Het nadeel van laseren is dat het enkel kan bij producten waarvan de schil of pel dik genoeg is. Het kan dus niet bij biologische tomaten, want die pel is te dun en de groente te fragiel. De tomaat zou te veel beschadigd worden.”
Daarnaast doet Delhaize ook het nodige om de plasticberg te verminderen: de plastic zakjes in de fruit & groenten-afdeling werden vervangen door papieren of herbruikbare stoffen zakjes. Dat levert een besparing op van 80 miljoen plastic zakjes per jaar. Waar mogelijk wordt het gebruik van plastic verder teruggedrongen, zoals bij bananen.
3. Biologisch afbreekbare verpakking
Een andere nieuwe trend is om biologische groenten en fruit te verpakken in biologisch afbreekbaar materiaal, gemaakt van plantaardig materiaal. Na een testfase met bio-afbreekbare zakjes op basis van (afval van) suikerriet heeft bijvoorbeeld supermarkt Lidl die zakjes nu definitief ingevoerd voor zijn groenten- en fruitafdelingen.
Er bestaan ook take-awaybakjes gemaakt van suikerrietvezels (een restproduct van de suikerproductie) of van karton op basis van houtpulp met een binnencoating van biowas - die zijn 100 % biologisch afbreekbaar. Ook netjes op basis van zetmeel of katoen voor citroenen of sinaasappels zijn al op de markt. In theorie kan je dit soort materialen op de composthoop laten afbreken, alleen hebben sommige producten een langere afbreektijd dan gewoon fruit- en groenteafval.
Inmiddels zijn er ook netjes voor groenten en fruit uit (bio)katoen en jute op de markt. Het grote voordeel hiervan is dat je de netjes kunt wassen en steeds opnieuw gebruiken.
4. Recycleerbare plastic
Een laatste manier om de plasticberg te verminderen is om in te zetten op recycleerbare plastic. Supermarktketen Lidl volgt deze koers: “Tegen 2025 willen we alleen nog 100% gerecycleerde plastic verpakkingen gebruiken, en dat voor ons volledige gamma, van botervlootjes tot petflessen,” zegt Isabelle Colbrandt, hoofd communicatie en PR van Lidl. “Plastic breekt weliswaar niet af maar op zich kan het wel duurzaam zijn als je het steeds weer recycleert.”
Naast het recycleerbare plastic kijkt Lidl ook naar andere oplossingen. “De Fairtrade biobananen werden vroeger in onze winkels aangeboden in een plastic zak. Deze werd in 2017 vervangen door een kleefband om de bananen bijeen te houden. Zo sparen we op jaarbasis zo’n 5,5 ton plastic uit,” concludeert Colbrandt.
En wat met etiketten?
Niet alleen de verpakking is soms een heikel punt, ook de etiketten die op alle producten moeten worden geplakt, zijn vaak niet erg milieuvriendelijk. Een Duits bedrijf biedt zelfklevende, recycleerbare en composteerbare etiketten uit graspapier aan als een duurzame optie. De productie van de etiketten ontziet het milieu omdat voor de helft snel groeiend gras wordt gebruikt. Bovendien worden er bij de productie minder water, energie en chemicaliën verbruikt en is er minder CO2-uitstoot. Een interessante piste dus!
Conclusie?
Vind jij het ook belangrijk om je ecologische voetafdruk te verkleinen? Op een ecologische manier boodschappen doen zonder de afvalberg te vergroten: het is echt wel mogelijk! Van de boer tot verpakkingsvrije winkels tot supermarkten - iedereen is enorm bezig met duurzame verpakking. Stukje bij beetje je gedrag veranderen, het vraagt soms wat moeite maar na verloop van tijd doe je het vanzelf!
