In bio komt het er vaak op aan om sterk én slim te zijn. Als je een klein bedrijf hebt, is de aankoop van een nieuwe machine een grote kost. Mark Van Hove verbouwde een van zijn machines tot een comfortabele plantmachine voor zijn bataten. Ook een oogstmachine staat op stapel.
Veel boeren zoals Mark Van Hove kom je in Vlaanderen niet tegen. Zes jaar geleden besloot hij om bioboer te worden -- net na zijn pensioen! Van Hove had eerder een carrosserie voor autobussen. Zijn beslissing om bioboer te worden, tekent hem ten voeten uit: eigenzinnig, innovatief, geëngageerd en boordevol energie. “Bio ben je in hart en nieren. Je bent wat je eet, toch? Ik wil pure producten kunnen eten. Daarom kies ik voor bio,“ zo vat hij zijn motivatie samen.
Nominatie voor innovatie
Van Hove teelt vooral biologische kruiden, eetbare bloemen en groenten als winterpostelein, aardperen, en wit- en roodlof, allemaal voor Foodmaker (maaltijdboxen). Een groot veld staat vol met bataat, oftewel zoete aardappel. Omdat Van Hove niet meer zo piepjong was toen hij startte als bioboer, gaat hij waar mogelijk met machines aan de slag. Met zijn ervaring in de carrosseriebouw sleutelt hij er graag aan.
In mei dit jaar gebruikte hij voor het eerst zijn nieuwe, zelf aangepaste plantmachine voor bataat. Die leverde hem meteen een nominatie voor de BioVLAM 2021 op, de prijs voor innovatie in de biosector. “Deze mooie nominatie geeft energie om me te blijven inzetten!” was zijn enthousiaste reactie. “Ik hoop dat deze plantmachine een betaalbare oplossing biedt aan iedereen die nu nog bataat volledig met de hand plant”.
Plantmachine voor bataten
Was er dan nog geen geschikte machine op de markt? Nee, en dat heeft alles te maken met de manier van planten. Bataat kun je planten met gewortelde jonge planten, of met plantenscheuten of 'slips' (zonder wortel, zie foto hierboven). Die slips laten zich makkelijk afsnijden. Maar ze moeten idealiter in een hoek van 45° geplant worden, omdat de plant nogal koudegevoelig is (recht naar beneden zou te koud zijn).
Van Hove: “Gewortelde jonge planten aanplanten is makkelijker, daar bestaan al machines voor. Maar ik heb gemerkt dat de slips betere resultaten geven: weinig misvormde knollen, en hoger oogstgewicht. Vorig jaar heb ik een vergelijkende proef gedaan met beide, en de bataten van slips deden het op alle vlakken beter. Ik heb onder en zonder folie vergeleken, met druppeldarm en zonder, en alle groeicurves bijgehouden: de slips deden het merkelijk beter dan de gewortelde planten. Dus ik werk nu met slips en met de nieuwe machine kan ik ze sneller aanplanten. En hoe sneller aangeplant, hoe sneller ze aanslaan.”
Afstemmen en uittesten
Van Hove ontwikkelde een machine met twee stevige pennen die pneumatisch, via een compressor, doorheen de folie de grond in gaan om de plantgaten te maken. Die folie op de grond heeft een drievoudige functie: hij warmt de koude ondergrond op, hij voorkomt uitdroging van de bodem en vormt een beschermende laag tegen onkruid. Twee werkers zitten op de stoeltjes aan weerskanten met een bak scheuten (slips) binnen handbereik. Iedere keer als de pennen naar beneden gaan om een gat te maken, laten de werkers een bataatscheut in het gat glijden. Dus het planten is een combinatie van machinaal en handmatig.
“Het moeilijkste was om alles goed op elkaar af te stemmen zodat de pinnen op de juiste afstand de grond in gingen en een diep genoeg gat konden maken. We hebben dat serieus moeten uittesten!" En wat is dan het bereik van zo’n machine? Dat weet Van Hove precies: “We planten nu 40.000 stuks op een dag!” zegt Van Hove met trots. “Onze snelheid? Heel traag! We doen in 12 à 12,5 minuten een bed van 125 meter met +/- 1000 stuks.”
Maar de machine is nog niet volledig af. Het aandrukken van de plantgaten met de scheuten kan nog beter. En wie rechts zit, moet linkshandig planten, niet evident. Dus hij wil een extra stoel zodat iemand de gemiste lege gaten kan opvangen.” Hij heeft ook al een buitenlandse vraag gekregen voor de machine, uit Spanje. Maar voorlopig is daar weinig tijd voor.
Is bataat familie van de patat?
Bataat is dan wel beter bekend als zoete aardappel (of yam), maar is toch geen familie van de aardappel. Je ziet het meteen aan het blad, dat meer op een bloemblad lijkt. Voor 1500 groeide de zoete aardappel vooral in Zuid-Amerika. Vanaf de 16e eeuw verspreidden de Spanjaarden de plant naar China, Japan, de Filipijnen en Indonesische archipel. Wereldwijd behoort het gewas nu tot de top 10 van de meest geteelde.
Een aardappel en een bataat bevatten ongeveer dezelfde hoeveelheid koolhydraten ( vooral zetmeel), maar in de bataat zit ook zo’n 4 gram natuurlijke suikers. Vandaar de zoetere smaak. Beide knollen zijn een bron van vezels – de bataat licht op kop met 1 gram meer - en kalium. Bovendien is de bataat rijk aan bètacaroteen, dat in het lichaam wordt omgevormd tot vitamine A en dat ook zorgt voor het typisch oranje vruchtvlees.
Hoewel bataat een redelijk warm klimaat nodig heeft om te groeien, lukt dat steeds beter in België. Helaas is de oogst bij Van Hove dit jaar wat minder: de natte zomer gooide roet in het eten. Van Hove: “Eerst kwamen er koude nachten en vervolgens aanhoudende regen. In juli heeft het veld hier echt blank gestaan. Daardoor schoot het onkruid omhoog, en het is enorm arbeidsintensief om dat te wieden. Met zes man hebben we dit gedurende zes weken gedaan. De oogst zal dus ongetwijfeld minder zijn.” Hij trekt een bos uit de grond, twee dikke wortels, drie kleintjes...
Boeren met passie - en met innovatie
Van Hove is een gepassioneerde bioboer die uitblinkt in vindingrijkheid. Hij is al begonnen aan de ontwikkeling van een machine om de bataat te oogsten. En ook een volledig elektrische tractor/werktuigdrager is in de maak. “Innovatie in bio is het alfa en omega!” zegt hij met overtuiging.
Ook is hij de trotse eigenaar van het eerste Biocyclische Vegan kwaliteitslabel. Dit betekent dat hij geen mest van dieren gebruikt, ook geen beendermeel of meel van pluimen. Alleen plantaardige compost dus voor zijn groenten en kruiden.
En daar stopt het niet: hij probeert een aantal teelten uit die normaal gezien in de tropen groeien. In een van de tunnels wuiven de hoge biologische gember -en kurkumaplanten zachtjes heen en weer. En daar is Van Hove supertrots op: “Dit is een primeur in de bioteelt in Vlaanderen! Biogember en -kurkuma worden meestal geïmporteerd uit China of Peru. Ik heb zorgvuldig uitgetest welke soorten compost het beste werkten, en zo vind je de beste teeltmethode!”
Tot slot wil Van Hove duurzaamheid op verschillende manieren te bevorderen op zijn bedrijf, niet alleen door heggen en grote bloemenranden te planten maar ook door 400m aan diepe grachten aan te leggen plus een ondiepe poel van 40m lang, om het water beter te beheersen. Ook een waterreservoir voor de opvang van het hemelwater (als bevloeiing voor de serres) is in de maak. Plannen genoeg, deze boer!
Lees meer
- La vie est belle wint eerste BioVLAM
- Nominatie BelOrta: BelOrta geeft herkenbaar gezicht aan producten in omschakeling
- Nominatie Vitale Rassen: Vitale Rassen maakt kwalitatieve biozaden beschikbaar
- Nominatie Albinda: Van reststroom tot veggieburger – zo doet Abinda het
