Zelfoogstboerderij Rawijs werd met recht genomineerd voor de BioVLAM, de prijs voor innovatieve bio-ondernemers. Dankzij een coöperatieve vennootschap stelt de boerderij zijn toekomst veilig én creëert het een sterkere binding tussen boeren en burgers.
Sinds 2012 is Rawijs in Lochristi een biologische zelfoogst- of CSA-boerderij (CSA = Community Supported Agriculture). Sindsdien is de boerderij uitgegroeid tot een van de grotere CSA’s in Vlaanderen. Dit jaar zijn er 150 gezinnen ingeschreven, goed voor een totaal van 400 deelnemers. Zij kopen aan het begin van het jaar een oogstaandeel en kunnen het hele jaar door zelf groenten en fruit komen oogsten voor eigen gebruik.
Hoe maak je een nieuwe werkbare structuur?
Het CSA-concept is op zich natuurlijk niet nieuw. Waarom werd Rawijs dan genomineerd voor de BioVLAM? Bioboer Alex Floré (66) staat ons te woord: “De kern van het verhaal is dat wij een uitgebreide samenwerking tussen mensen zijn gestart in een innovatieve coöperatie. Daardoor wordt de toekomst van de CSA-boerderij verzekerd. Tien jaar geleden startten mijn vrouw Linda en ik deze CSA met bioteelt. Maar intussen ben ik de 65 al voorbij. De oogstdeelnemers vroegen zich af hoe het verder zou gaan als we met pensioen gingen. Ze wilden de toekomst van het bedrijf veiligstellen, zodat ze hun biologische groenten kon blijven oogsten.”
Zeven oogstdeelnemers, gewone burgers, engageerden zich om samen met Alex en Linda een nieuw model te zoeken. Floré: “Deze mensen investeerden heel wat tijd in dit proces bovenop hun vaak al veeleisende jobs: er was o.a. een dokter bij, een EU-manager, een bodemsaneringsexpert, en iemand uit de tuinbouwsector. Gedurende twee jaar zochten we overal info en we gingen brainstormen met de hulp van externen.”
De beste oplossing
De oplossing die uit de bus kwam: een coöperatie! Op 1 januari 2021 ging de Coöperatieve Vennootschap Rawijs van start met een 100 tal-coöperanten, waaronder heel veel oogsters en sympathisanten. Floré: "Zij hebben allemaal in het bedrijf geïnvesteerd door een of meer aandelen te kopen van €250 per stuk. De coöperatie haalde meer geld op dan het beoogde bedrag om het project levensvatbaar te maken - een groot succes dus! Daarnaast telt de CSA Rawijs 400 deelnemers die komen oogsten en via hun abonnement voor inkomsten zorgen."
Floré is uiteraard erg blij dat er een goede oplossing voor de voortzetting van het bedrijf is gevonden: “Onze combinatie van coöperatie met een CSA-boerderij is ideaal. De coöperatie huurt de grond met de serres en baat nu de CSA Rawijs uit. De coöperatie gaat ook op zoek naar nieuwe boeren, zij worden dan meewerkende vennoten. Ik ben intussen 66, dus met pensioen, maar ik zit nog steeds als bestuurder in de coöperatie.”
Alleen maar voordelen
De coöperatie geeft echt een gezicht aan bio en lijkt alleen maar voordelen te hebben. Alex Floré zet ze op een rijtje: “De landbouw staat tegenwoordig ver van de burgers. Die weten nog nauwelijks hoe hun voedsel wordt geproduceerd. Bij ons is er een nauwe band tussen consument en landbouw, doordat ruim 100 oogsters en sympathisanten als coöperant een actieve rol spelen in het bedrijf. En de oogstdeelnemers leren elkaar beter kennen via workshops, samenwerkdagen of oogstfeesten. Zo ontstaat er een verbondenheid tussen mensen.”
“Het belangrijkste voordeel is dat de nieuwe generatie bioboeren de kans krijgt om met weinig risico’s een bedrijf uit te bouwen. Onze coöperatie van burgers biedt grondloze boeren de mogelijkheid om als meewerkend vennoot toch hun eigen landbouwdroom te kunnen waarmaken onder de vleugels van Rawijs. Samenwerken werkt! Er zijn momenteel twee nieuwe boeren, Barbara en Thomas, die hun eigen talenten inzetten voor Rawijs. De boeren krijgen ook de vrijheid om hun eigen inbreng in de bedrijfsvoering te doen. En als ze goeie raad nodig hebben, kunnen ze altijd bij mij aankloppen!”.
“Samenwerken in een coöperatieve heeft ook sociale voordelen. De druk ligt niet altijd op de schouders van één boer of een gezin, zoals dat bij ons het geval was. Als enige boer kun je niet zomaar op vakantie gaan, maar nu kunnen ze dat onder elkaar regelen. Meer flexibiliteit geeft de boeren meer ademruimte.”
Logische keuze
Samen met zijn vrouw Linda teelde Alex ooit niet-biologische azalea’s, in de voetsporen van zijn vader en grootvader. “Maar waarom zou je kunstmest en chemische producten op je planten gebruiken? Dat begon serieus te wringen.” Ze gingen op zoek naar alternatieven en kwamen het CSA-concept tegen. “We wilden al jaren een grotere band met de consument. Daarom hebben we in 2012 het roer omgegooid en zijn we gestart met Rawijs en de formule van zelfoogst. Toen waren we een van de eerste zelfoogstboerderijen in Vlaanderen. Bio is voor ons de logische keuze geworden. Ik vind het bijna abnormaal als iets niet bio is!”
De serres van de azalea's staan er nog steeds, maar nu staan er biologische tomaten en paprika's in en ze worden ook gebruikt voor feestjes met de deelnemers. In een hoek duiken een aantal bijzondere tuigen op: Alex knutselt graag en doet eigenhandig aan werktuiginnovatie. Elektrische rolstoelen bouwt hij zelf om tot praktische schoffel- of plantmachines. Handig!
Nog één vraag: wat betekent ‘Rawijs’? “We zochten een woord dat niet bestond. Radijs vonden we wel leuk, en dan hebben we er ‘wijs’ aan gekoppeld, een typisch Gents woord voor tof of cool”. En dat levert een coole zelfoogst op!
