Thee en koffie zijn in ons land vaste waarden, zowel thuis als op café of restaurant. Maar wat maakt koffie en thee biologisch? Koffiebonen en theestruiken groeien niet in Europa maar meestal in een tropisch land. Volgt een teler in Ethiopië of Brazilië daarbij dezelfde bioregels als een teler in Europa?

Thee en koffie gedijen goed in een subtropisch tot tropisch klimaat, en theestruiken groeien het best op grote hoogte. Dat betekent dat we in Europa bijna alle koffie en thee moeten importeren. Biologische koffie en talloze soorten biologische thee en kruideninfusies zijn tegenwoordig vlot beschikbaar in de biowinkels en de (bio)supermarkt. Vooraleer deze dranken bij ons als bio verkocht mogen worden, wordt er streng op toegezien dat de koffie- en theestruiken in het buitenland op biologische wijze worden verbouwd en verwerkt.

Mmm, ook dol op een lekker kopje koffie of thee? - (c) VLAM
### Wat maakt de teelt en productie van koffie en thee biologisch? Ook in het buitenland moeten biotelers de regelgeving van de biologische landbouw van hun land nauwgezet volgen. Wat is er typisch voor de teelt van biologische koffie en thee? De telers zorgen voor een vruchtbare, levende bodem waarin de planten goed gedijen. Zo wordt de bodem niet uitgeput. Ze gebruiken organische compost, bijvoorbeeld van dierlijke mest, boombladeren en snoeisel. Er wordt dus geen kunstmest gebruikt. Als bodembedekking voor de koffiestruiken wordt veelal fijngehakt hout en stro gebruikt. Ziektes en schadelijke insecten worden op natuurlijke wijze bestreden. Onkruid wieden de bioboeren doorgaans met de hand en/of de machete, want herbiciden mogen in de biologische teelt niet worden gebruikt.

Bij de verwerking van de teelt worden de bioregels natuurlijk eveneens gevolgd: aan de gemalen koffie en aan de verschillende theesoorten worden alleen natuurlijke aroma’s toegevoegd, nooit kunstmatige. Omdat het proces om tot biokoffie en biothee te komen meer arbeidsintensief is, zijn deze producten vaak wat duurder dan koffie en thee zonder biolabel.

Theepluksters in Zuid-India - (c) VLAM, P. De Laet
### Worden importkoffie en -thee ook gecontroleerd? Voor de import van biologische producten als thee en koffie zijn er specifieke regels. * Als het gaat om producten uit door de EU erkende landen voor bio, bijvoorbeeld Costa Rica en India, dan mogen deze in Europa geïmporteerd worden als de nodige biocertificaten worden voorgelegd. Deze landen beschouwt de EU als 'gelijkwaardige' landen: hun normen en controlemaatregelen voor bio zijn evenwaardig aan die van de EU. * Koffie en thee uit andere dan de erkende landen (die meestal nog niet beschikken over een biowetgeving en -certificatiesysteem) worden gecontroleerd en gecertificeerd door een lokale, door de EU erkende controle-instantie. Zo heb je de garantie dat de biologische producten gelijkwaardig zijn aan die van de EU. Tot slot is er nog een extra controle bij aankomst in de EU. Lees meer over de import van bioproducten.

Een heerlijk bakje troost

Koffie heeft zijn roots in Afrika: Oegandese stammen teelden al lang voor de ontdekking door Europese ontdekkingsreizigers robusta-koffiestruiken en gebruikten koffiebonen om op te kauwen. Koffie is eigenlijk niets anders dan de gemalen zaden - of bonen - van die koffieplant. Die bonen worden na het oogsten van de rode koffievruchten ontveld, gedroogd, geroosterd (‘gebrand’) en uiteindelijk gemalen.

Hoe wordt koffie gemaakt? - (c) VLAM

Koffie wordt geteeld in de zogenaamde ‘Bonengordel’, het tropische gebied tussen de Kreeftskeerkring en de Steenbokskeerkring waar het klimaat gunstig is voor deze struiken. Van Mexico en India tot Brazilië en Madagaskar. De meeste soorten (33) komen voor in tropisch Afrika en vinden hun oorsprong in Ethiopië. Brazilië is tegenwoordig de topproducent van biokoffie.

Tip: Als gemalen koffie aan de lucht wordt blootgesteld, worden de nog aanwezige vetten geoxideerd. Daardoor vermindert de kwaliteit. Bewaar gemalen koffie dus steeds in een afgesloten bus of glazen bokaal.

‘A nice cuppa tea’

Na water is thee de meest populaire drank wereldwijd. De Britten zijn misschien wel het bekendst om hun voorliefde voor het kopje thee (liefst met een wolkje melk). Maar ook de Japanse theeceremonie, die uren kan duren, is beroemd. Thee komt oorspronkelijk uit het zuidwesten van China, waar het al in de 3e eeuw v.C. gedronken werd als een soort geneesmiddel.

Theestruiken gedijen het liefst in een tropisch of subtropisch klimaat, maar wel op een zekere hoogte. Veel plantages liggen op een berghelling, op 1200 m tot 1800 m hoogte. Hoe hoger de plantage, des te beter de kwaliteit van de thee. Bij de oogst worden alleen de jonge blaadjes geplukt. De grote theeproducenten zijn Indonesië, Indië, China, Sri Lanka en Kenia.

Uitgestrekte theevelden in Maleisië - (c) VLAM, 123rf
* Alle ‘gewone’ groene, zwarte of witte thee komt van één plant, de Camellia sinensis. Door verschillende behandelingen (o.a. door oxidatie, drogen en snijden) ontstaan er verschillende soorten thee. * Daarnaast zijn er ook talloze soorten biokruideninfusies op basis van fruit, bladeren of bloesems van allerlei planten en kruiden, bv. kamille, lindebloesem of rozebottel. Die planten kunnen wél lokaal (in Europa) geteeld worden volgens de biologische teeltmethode.

Zit er ook cafeïne in thee?

Bij ‘cafeïne’ denk je waarschijnlijk meteen aan koffie, maar ook thee bevat cafeïne – ook wel theïne genoemd. Cafeïne is een stof die een stimulerende werking op het centrale zenuwstelsel heeft. In kleine hoeveelheden kan cafeïne een positief effect op concentratie en prestatie hebben, de aandacht, alertheid en motivatie verhogen en een gevoel van vermoeidheid verdrijven.

Een kopje koffie van 125 ml bevat gemiddeld 80 mg cafeïne (varieert van 40 tot 150 mg), en een kopje thee van 125 ml bevat gemiddeld 40 mg cafeïne (varieert van 30 tot 50 mg). Wat zijn de aanbevolen hoeveelheden per dag?